Zespół nr 15

Ambasada RP w Rzymie – szczątek zespołu

1926-1930

Inwentarz

Opracowały: dr Lidia Potykanowicz-Suda, Mariola Szaleniec

Rzym 2017

Wstęp

Stosunki dyplomatyczne pomiędzy Polską a Włochami zostały nawiązane na początku 1919 r., po uznaniu „de iure” państwa polskiego przez rząd włoski (27 II 1919). Pierwszym posłem RP w Rzymie, a równocześnie ministrem pełnomocnym przy królu Włoch, został Konstanty Skirmunt, w latach 1917-1918 członek Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu. Swą misję dyplomatyczną pełnił od kwietnia 1919 r. do 11 czerwca 1921 r. Dnia 13 maja 1929 r. Poselstwo RP w Rzymie zostało podniesione do rangi ambasady. Pierwszym przedstawicielem dyplomatycznym Polski we Włoszech – w randze ambasadora – był Stefan Przeździecki, prawnik, długoletni  dyrektor protokołu dyplomatycznego (1919-1928). Wybuch II wojny światowej i klęska Polski w wojnie obronnej 1939 r. nie spowodowała zerwania stosunków dyplomatycznych między dwoma państwami. Nastąpiło to w czerwcu 1940 r., z chwilą wypowiedzeniu przez Włochy wojny Francji i Wielkiej Brytanii. Ówczesny ambasador RP w Rzymie generał Bolesław Wieniaw-Długoszowski opuścił urząd 13 czerwca. Wraz z likwidacją placówki dyplomatycznej reprezentowania „interesów polskich” we Włoszech, na mocy specjalnego porozumienia, podjęła się ambasada Chile (m.in. wydawanie wiz, przedłużanie paszportów). Na wiosnę 1943 r. zadania te przejęła ambasada Szwajcarii. Po zdobyciu Rzymu przez wojska alianckie w czerwcu 1944 r. i powolnym załamywaniu się reżimu faszystowskiego we Włoszech nowy premier Ivanoe Bonomi stworzył rząd koalicyjny oraz rozpoczął uporządkowywanie władzy państwowej. W listopadzie 1944 r. nastąpiło odnowienie stosunków dyplomatycznych między rządem polskim w Londynie a rządem włoskim. Nieoficjalnym przedstawicielem RP został Maciej Loret, dyplomata, historyk. Od 1 lutego 1945 r. chargé d’affaires RP we Włoszech był Stanisław Janikowski, dyplomata II Rzeczypospolitej, etruskolog. Funkcję tę pełnił do 5 lipca 1945 r., tj. do wycofania uznania dla rządu RP na uchodźstwie. Kilka dni później, 10 lipca 1945 r. Włochy uznały powołany w Warszawie Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej. W sierpniu tr. Ambasada RP w Rzymie wznowiła działalność. Funkcję ambasadora objął prof. Stanisław Kot, w latach 1941-1942 ambasador rządu RP na uchodźstwie w ZSRR, historyk.

***

Nie zdołano ustalić w jakich okolicznościach archiwalia wytworzone przez Ambasadę RP w Rzymie trafiły do Papieskiego Instytutu Studiów Kościelnych (PISK). Trudno też ocenić rozmiar materiałów archiwalnych wytworzonych przez ambasadę ze względu na ich rozproszenie. Poza częścią która jest w PISK akta ambasady znajdują się w Instytucie Polskim i Muzeum im. gen. Sikorskiego w Londynie oraz w Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Na archiwalia znajdujące się w PISK składają się grupy akt:

• Umowy zbiorowe;
• Kongresy, konferencje;
• Międzynarodowe stosunki naukowe;
• Sprawy protokólarne.
• Zachowane archiwalia są w oryginalnych teczkach założonych w ambasadzie. W trakcie prac porządkowo-inwentaryzacyjnych nie ingerowano w ich układ, a jedynie ujęto w 24 jednostki archiwalne (o,18 mb. akt) Opracowany zespół obejmuje lata 1926-1930.

dr Lidia Potykanowicz-Suda

Bibliografia:

 Źródła

Papieski Instytut Studiów Kościelnych, Zespół nr 2: Ambasada RP przy Stolicy Apostolskiej 1920-1976 [1977], sygn. 35, 37, 229.

Opracowania

Documenti per la storia delle relazioni Italio–po­lacche (1918–1940). Dokumenty dotyczące historii stosunków polsko–włoskich (1918–1940), oprac. M. Di Silone, N. Eramo, A. Fiori, J. Stoch, Roma 1998.

Historia dyplomacji polskiej, t. IV: 1918-1939, red. P. Łossowski, Warszawa 1995.

Kucharski W. Stosunki dyplomatyczne między Polską a Stolicą Apostolską w latach 1945-1965 w świetle depesz polskiej ambasady we Włoszech, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 69, 2014, z. 1, s. 103-119.

Majchrowski J., Ulubieniec Cezara. Bolesław Wieniawa-Długoszowski. Zarys biografii,  Wrocław 1990.

Perna V. Galeazzo Ciano, operazione Polonia. Le relazioni diplomatiche italo-polachce degli anni Trenta. 1936-1939, Milano-Trento 1999.

Potykanowicz-Suda L., Staszewska-Katolik H., Stryjkowski K., Opracowywanie akt [w:] Poradnik dla archiwisty instytucji polskiej na Obczyźnie, red. J. Krochmal, Warszawa 2006, s. 37-62.

Rutkowski T.P., Stanisław Kot 1885-1975. Biografia polityczna, Warszawa 2000.

Siedziba Ambasady Polskiej w Rzymie, oprac. A. Wawrzyniak, Roma 2013.

Stosunki dyplomatyczne Polski. Informator. Tom I. Europa 1918-2006, Warszawa 2007.

Ogólna liczba pozycji: 24